٭* لكنت زبان چيست؟ ٭٭ لكنت زبان اختلال در روان بودن كلام است كه ممكن است با تكرار صداها، كشيدن اصوات، انقطاع مكرر و مكث بين كلمات مشخص شود. ٭ آيا لكنت زبان را مي توان نوعي بيماري دانست؟ - بله، لكنت زبان يك اختلال عصبي است كه بيشتر در كودكي شروع مي شود و اغلب در بزرگسالي برطرف مي شود، طبق آمار موجود لكنت زبان در پسران سه تا چهار برابر دختران ديده مي شود. البته شيوع كلي لكنت زبان در حدود يك درصد است كه در اين صورت شايد صدها هزار نفر در كشور ما دچار لكنت زبان باشند. ٭ لكنت زبان در كودكي شروع مي شود و در بزرگسالي بهبود مي يابد، ولي برخي افراد بزرگسال هم دچار اين مشكل هستند ؟ ٭٭ البته در بزرگسالان هم چندان نادر نيست و مشاهده مي شود، اما بيشتر از هر سني لكنت زبان در كودكان مشاهده مي گردد و بين 50 تا 80 درصد از موارد لكنت زبان بخصوص در موارد خفيف به مرور زمان برطرف مي شود. منتهي در كودكاني كه به مدرسه مي روند معمولاً تشديد مي شود و ممكن است با شروع مدرسه مشكلاتي از نظر ارتباط با ديگران پيدا كنند. ٭ علت لكنت زبان چيست؟ چه عواملي در بروز آن مؤثر است؟ ٭٭ علت دقيق اين اختلال مشخص نيست، اما عوامل بيولوژيك، عصبي، مغزي، عوامل يادگيري، ژنتيكي و محيطي در آن مؤثرند. البته عده اي فكر مي كنند لكنت زبان با بيماريهاي رواني در ارتباط است، در حالي كه بايد گفت: اگر چه مشكلات سيستم عصبي در لكنت زبان دخيل است، اما اختلالات عصبي- رواني در افراد دچار لكنت زبان بيشتر از سايرين نيست، ولي استرس ممكن است در موقعيت هايي باعث تشديد لكنت شود. ٭ آيا لكنت زبان درمان پذير است؟ براي درمان آن چه راهي وجود دارد؟ ( درمان دارويي و...) ٭٭ بله لكنت زبان درمان پذير است و روشهاي مؤثري براي درمان وجود دارد كه مهمترين آنها گفتاردرماني است و توسط كارشناسان اين رشته انجام مي شود. با اين حال آنچه در درمان لكنت زبان اهميت دارد اين است كه والدين بدانند (يا اطرافيان بيمار و خود فرد مبتلا) كه درمانهاي لكنت زبان معمولاً طولاني است و براي تمام سنين (كودكان، نوجوانان و بزرگسالان) كاربرد دارد، به شرط آنكه بپذيريم لكنت زبان هم مثل بسياري اختلالات ديگر درمان سريع و معجزه آسايي ندارد. بد نيست بدانيد كه "چرچيل" نخست وزير موفق انگليس و سياستمدار معروف جهاني و بسياري از اشخاص معروف و موفق ديگر دچار لكنت بوده اند و خللي در زندگيشان ايجاد نشده، بنابراين والدين در صورت لكنت زبان كودكشان نبايد نگران باشند كه شايد باعث عدم موفقيت وي در تحصيل و زندگي گردد. ٭ نقش والدين در درمان لكنت زبان كودك چيست و اطرافيان فرد مبتلا چه بايد بكنند؟ ٭٭ در برخورد با فردي كه دچار لكنت زبان است (كودك يا بزرگسال فرقي نمي كند) از بيان عباراتي مثل "سعي كن آهسته تر صحبت كني" "نفس عميق بكش" و "آرام باش" خودداري كنيد در ضمن هرگز جمله فرد دچار لكنت را كامل نكنيد. ارتباط چشمي طبيعي را با فرد دچار لكنت حفظ كنيد... سعي كنيد خسته به نظر نرسيد، فقط آرام و بطور طبيعي تحمل كنيد تا جمله تمام شود. همواره با او ملايم صحبت كنيد، ولي نه خيلي آرام كه غير طبيعي به نظر برسد. همچنين با رفتار و بيان خود به او نشان دهيد كه شما گوش مي كنيد كه چه مي گويد نه چگونه مي گويد. اگر با او تلفني صحبت مي كنيد، به ياد داشته باشيد كه او در صحبت كردن با تلفن مشكل دارد بنابراين تحمل كنيد و اگر گوشي را برداشتيد و صدايي نشنيديد قبل از قطع كردن مطمئن شويد كه در آن سوي تلفن فردي كه دچار لكنت است و سعي مي كند صحبت را شروع كند نيست. ٭ شخصي كه دچار لكنت است چه بايد بكند؟ ٭٭ چند راهكار در اين زمينه وجود دارد، از جمله اينكه: 1- فردي كه دچار لكنت است علاوه بر درمان بايد هميشه سعي كند آهسته و آزاد صحبت كند و حروف صدادار را بكشد. 2- با حركات شل و سبك لبها از روي كلمات بگذرد. 3- از جايگزيني كلمات خودداري كند. فرار از برخي كلمات فقط ترس از تلفظ آنها را بيشتر مي كند. 4- در صحبت رو به جلو برود. تكرار كلماتي كه بيان شده كمكي نمي كند. 5- ارتباط چشمي طبيعي را با مخاطب حفظ كند. 6- گهگاه در صحبت لكنت عمدي ايجاد كند! با قطع و تكرار عمدي مي توان احساس كنترل بهتري را بر روي تكلم در لحظه هاي حساس پيدا كرد. 7- در جستجوي كارها و مسائلي باشد كه موقع لكنت مشكل را بيشتر مي كند. هر چه فرد خودش لكنتش را تجزيه و تحليل كند بهتر مي تواند هماهنگي دستگاه تكلم را برقرار كند. 8- به ياد داشته باشد كه هدفش تكلم سليس تر و بهتر است نه تكلم بي عيب و نقص و ايده آل. حتي كساني كه هيچ لكنتي ندارند گاهي در صحبت كردن دچارمشكل مي شوند. 9- به مخاطب خود بگويند كه لكنت دارند و هرگز لكنت خود را پنهان نكنند بلكه با آن مواجه شوند. 10- اگر موقع صحبت دچار اضطراب و تنش مي شوند، آن را طبيعي تلقي كنند و از آن خجالت نكشند، چون عمداً دچار لكنت نشده اند. 11- زمانهايي كه دچار لكنت بيشتر مي شوند فراموش كنند و مواقعي را كه در صحبت كردن موفق هستند بخاطر بسپارند .
مؤسسه گفتار آمریکا برآورد کرده است که بالغ بر بیست و پنج درصد از کودکان بین سنین دو تا شش سالگی دچار لکنت زبان یا نارسایی گفتاری می شوند. به همین دلیل زمانی که مادری فرزندش را برای گفتارسنجی پیش متخصص اطفال برد، پزشک به این موضوع توجهی نکرد. اونسبت به سنش خیلی خوب صحبت می کرد ولی بعضی اوقات (مشخصاً زمانی که هیجان زده یا نگران می شد) صداهای آغازین بعضی از کلمات را تکرار می کرد مثل این جمله: من می... می... می... می خواهم برم بی... بی... بی... بیرون.
دکتر، مادرکودک را مطمئن ساخت که در این سن الگوی گفتاری فرزندش نگران کننده نیست.
چرا کودکان لکنت زبان دارند؟
زمانی که کودکان لکنت زبان را شروع می کنند، تمام والدین می خواهند علت آن را بدانند. یافتن این جواب همیشه آسان نیست. تعدادی از تئوریهایی که توسط جامعه ی حرفه ای در بسیاری از جاها پذیرفته شده است، در زیر شرح داده می شود. در بیشتر موارد، کودکان به خاطر مجموعه ای از این عوامل دچار لکنت زبان می شوند.
گفتار، فرآیند پیچیده ای است که مغز، سیستم تنفسی و عصبی و صد نوع ماهیچه ی مختلف در آن دخیل هستند. هر کدام از اینها باید حتی برای تولید ابتدایی ترین صوت گفتاری با هماهنگی کار کنند. بعضی اوقات زمانی که کودکان مهارتهای زبانی را تمرین می کنند، یکی از این اجزای گفتاری، کار خود را درست انجام نمی دهد. غالباً تواناییهای حرکت کودکان از رشد مغزی آنان عقب می افتد. به همین دلیل اگر چه ممکن است کودکان تصویر ذهنی از آنچه که تمایل به گفتن آن دارند، داشته باشند با این وجود در پیدا کردن و تلفظ کلمات و عبارات درست و ادا کردن سریع آنها، دچار مشکل می شوند و لکنت زبان پیدا می کنند.
برخی از آسیب شناسان گفتاری بر این باورند که زمانی که کودکان سعی می کنند به افکارشان نظم بدهند و آنها را به گفتار تبدیل کنند، مغز به طور طبیعی عمل نمی کند به همین دلیل کودکان دچار لکنت می شوند. ممکن است علت این مسئله در انتقال ناقص تکانهای عصبی در داخل مغز یا بین مغز و ماهیچه های گوناگون و مکانیزم هایی که در گفتار به کار می روند، باشد. همچنین ممکن است به این علت باشد که یک سمت مغز علامتها را سریعتر از قسمت دیگر می فرستد و دریافت می دارد. این امر سبب گیجی و سردرگمی فردی که صحبت می کند می شود زیرا نمی تواند صداهایی را که ایجاد می کند دقیقاً بشنود و برخی نیز فکر می کنند که مشکل ، بد عمل کردن مکانیزم شنوایی است که فاصله ی جزیی بین زمان تولید صوت و زمان شنیدن آن ایجاد می کند.
لکنت زبان برخی از کودکان ممکن است نوعی واکنش بدنی به تنش باشد. همه ی ما نسبت به تنش، واکنش بدنی نشان می دهیم. بعضی اوقات ماهیچه های گردن ما کشیده می شوند یا شکم ما سفت می شود یا دستهایمان به هم کلید می شوند. برخی از مردم گرفتگی ماهیچه های حنجره و تارهای صوتی را تجربه کرده اند که جلوی جریان صاف و یکنواخت صدا را می گیرد و باعث لکنت زبان می شود.
همین طور به نظر می رسد که لکنت زبان ، یک زمینه ی ژنتیکی دارد. در کودکانی که پدر یا مادرشان لکنت داشته اند، احتمال وجود لکنت نسبت به سایر کودکان خیلی بیشتر است، حتی اگر لکنت در والدین مدتها قبل از تولد کودک، متوقف شده باشد. ولی روشن نیست که مشکل از لحاظ زیستی به ارث می رسد یا این که واکنش احساسی والدین به لکنت زبان باعث می شود لکنت زبان بد تر شود و ادامه یابد.
معروف است که احتمال مبتلا شدن پسرها نسبت به دخترها پنج بار بیشتر است ولی علت آن هنوز روشن نیست.
برای توضیح پیرامون لکنت زبان تئوری پذیرفته شده ای وجود ندارد؛ زیرا برای هر توضیحی یک استثناء وجود دارد. اگر مشکل عصبی است، چرا کسانی که لکنت زبان دارند، می توانند بدون لکنت آواز بخوانند یا فریاد بزنند؟ اگر مشکل، واکنش بدنی به فشار است، چرا این افراد برخی از موقعیتهای خیلی فشارزا را بدون لکنت اداره می کنند؟ اگر مشکل ژنتیکی است، چرا برخی از این افراد در تاریخچه ی خانوادگی خود به این عادت بر نخورده اند؟ سؤالات بی جوابی در جستجوی علت لکنت زبان وجود دارد. به هر حال یک حقیقت مسلم درباره ی لکنت زبان وجود دارد: اگر لکنت زبان که به صورت یک رفتار کاملاً طبیعی شروع می شود، در مراحل ابتدایی آن به طور صحیح کنترل نشود، به یک عادت دائم تبدیل می شود.
پیشگیری عادت
چگونگی واکنش شما نسبت به اولین نشانه های نارسایی گفتاری، نخستین گام در جهت غلبه کودکان شما بر این مشکل است. هر چه بیشتر به لکنت کودکان توجه منفی نشان دهیم ، احتمال تکرار و شدت آن بیشتر خواهد شد. این حالت زمانی اتفاق می افتد که کودک موقع صحبت کرن احساس عجز و ناتوانی می کند و تنش او تبدیل به ترس از صحبت کردن می شود. آنان ممکن است از ادا کردن کلمات مشخصی اجتناب ورزند و از صحبت کردن دچار خجالت شوند. لکنت زبان که ممکن است صرفاً به خاطر میل به سریع صحبت کردن شروع شده باشد، به زودی در اثر آمیزش با فشارهای دیگر – مانند این که وقتی او صحبت می کند چه اتفاقی رخ می دهد – بدتر می شود.
روشهای اولیه ای که در مقالات بعدی بیان می شود ، برای کودکان دو تا پنج ساله مبتلا به این عادت مناسب ترین راه است. این روشها می توانند از احساسات نگران کننده ای که بر توانایی مبتلایان در ارتباط برقرار کردن با جامعه و امنیت عاطفی آنان اثر می گذارد، جلوگیری کنند. اگر کودک شما بالای پنج سال است، پیشنهادهای مقاله بعد یقیناً مشکل را آسان خواهد کرد ولی این پیشنهادها نیاز به ترکیب با درمان تخصصی دارند که در سلسله مقالات « لکنت زبان» توضیح داده می شود.
ادامه دارد...
دکتر، مادرکودک را مطمئن ساخت که در این سن الگوی گفتاری فرزندش نگران کننده نیست.
چرا کودکان لکنت زبان دارند؟
زمانی که کودکان لکنت زبان را شروع می کنند، تمام والدین می خواهند علت آن را بدانند. یافتن این جواب همیشه آسان نیست. تعدادی از تئوریهایی که توسط جامعه ی حرفه ای در بسیاری از جاها پذیرفته شده است، در زیر شرح داده می شود. در بیشتر موارد، کودکان به خاطر مجموعه ای از این عوامل دچار لکنت زبان می شوند.
گفتار، فرآیند پیچیده ای است که مغز، سیستم تنفسی و عصبی و صد نوع ماهیچه ی مختلف در آن دخیل هستند. هر کدام از اینها باید حتی برای تولید ابتدایی ترین صوت گفتاری با هماهنگی کار کنند. بعضی اوقات زمانی که کودکان مهارتهای زبانی را تمرین می کنند، یکی از این اجزای گفتاری، کار خود را درست انجام نمی دهد. غالباً تواناییهای حرکت کودکان از رشد مغزی آنان عقب می افتد. به همین دلیل اگر چه ممکن است کودکان تصویر ذهنی از آنچه که تمایل به گفتن آن دارند، داشته باشند با این وجود در پیدا کردن و تلفظ کلمات و عبارات درست و ادا کردن سریع آنها، دچار مشکل می شوند و لکنت زبان پیدا می کنند.
برخی از آسیب شناسان گفتاری بر این باورند که زمانی که کودکان سعی می کنند به افکارشان نظم بدهند و آنها را به گفتار تبدیل کنند، مغز به طور طبیعی عمل نمی کند به همین دلیل کودکان دچار لکنت می شوند. ممکن است علت این مسئله در انتقال ناقص تکانهای عصبی در داخل مغز یا بین مغز و ماهیچه های گوناگون و مکانیزم هایی که در گفتار به کار می روند، باشد. همچنین ممکن است به این علت باشد که یک سمت مغز علامتها را سریعتر از قسمت دیگر می فرستد و دریافت می دارد. این امر سبب گیجی و سردرگمی فردی که صحبت می کند می شود زیرا نمی تواند صداهایی را که ایجاد می کند دقیقاً بشنود و برخی نیز فکر می کنند که مشکل ، بد عمل کردن مکانیزم شنوایی است که فاصله ی جزیی بین زمان تولید صوت و زمان شنیدن آن ایجاد می کند.
لکنت زبان برخی از کودکان ممکن است نوعی واکنش بدنی به تنش باشد. همه ی ما نسبت به تنش، واکنش بدنی نشان می دهیم. بعضی اوقات ماهیچه های گردن ما کشیده می شوند یا شکم ما سفت می شود یا دستهایمان به هم کلید می شوند. برخی از مردم گرفتگی ماهیچه های حنجره و تارهای صوتی را تجربه کرده اند که جلوی جریان صاف و یکنواخت صدا را می گیرد و باعث لکنت زبان می شود.
همین طور به نظر می رسد که لکنت زبان ، یک زمینه ی ژنتیکی دارد. در کودکانی که پدر یا مادرشان لکنت داشته اند، احتمال وجود لکنت نسبت به سایر کودکان خیلی بیشتر است، حتی اگر لکنت در والدین مدتها قبل از تولد کودک، متوقف شده باشد. ولی روشن نیست که مشکل از لحاظ زیستی به ارث می رسد یا این که واکنش احساسی والدین به لکنت زبان باعث می شود لکنت زبان بد تر شود و ادامه یابد.
معروف است که احتمال مبتلا شدن پسرها نسبت به دخترها پنج بار بیشتر است ولی علت آن هنوز روشن نیست.
برای توضیح پیرامون لکنت زبان تئوری پذیرفته شده ای وجود ندارد؛ زیرا برای هر توضیحی یک استثناء وجود دارد. اگر مشکل عصبی است، چرا کسانی که لکنت زبان دارند، می توانند بدون لکنت آواز بخوانند یا فریاد بزنند؟ اگر مشکل، واکنش بدنی به فشار است، چرا این افراد برخی از موقعیتهای خیلی فشارزا را بدون لکنت اداره می کنند؟ اگر مشکل ژنتیکی است، چرا برخی از این افراد در تاریخچه ی خانوادگی خود به این عادت بر نخورده اند؟ سؤالات بی جوابی در جستجوی علت لکنت زبان وجود دارد. به هر حال یک حقیقت مسلم درباره ی لکنت زبان وجود دارد: اگر لکنت زبان که به صورت یک رفتار کاملاً طبیعی شروع می شود، در مراحل ابتدایی آن به طور صحیح کنترل نشود، به یک عادت دائم تبدیل می شود.
پیشگیری عادت
چگونگی واکنش شما نسبت به اولین نشانه های نارسایی گفتاری، نخستین گام در جهت غلبه کودکان شما بر این مشکل است. هر چه بیشتر به لکنت کودکان توجه منفی نشان دهیم ، احتمال تکرار و شدت آن بیشتر خواهد شد. این حالت زمانی اتفاق می افتد که کودک موقع صحبت کرن احساس عجز و ناتوانی می کند و تنش او تبدیل به ترس از صحبت کردن می شود. آنان ممکن است از ادا کردن کلمات مشخصی اجتناب ورزند و از صحبت کردن دچار خجالت شوند. لکنت زبان که ممکن است صرفاً به خاطر میل به سریع صحبت کردن شروع شده باشد، به زودی در اثر آمیزش با فشارهای دیگر – مانند این که وقتی او صحبت می کند چه اتفاقی رخ می دهد – بدتر می شود.
روشهای اولیه ای که در مقالات بعدی بیان می شود ، برای کودکان دو تا پنج ساله مبتلا به این عادت مناسب ترین راه است. این روشها می توانند از احساسات نگران کننده ای که بر توانایی مبتلایان در ارتباط برقرار کردن با جامعه و امنیت عاطفی آنان اثر می گذارد، جلوگیری کنند. اگر کودک شما بالای پنج سال است، پیشنهادهای مقاله بعد یقیناً مشکل را آسان خواهد کرد ولی این پیشنهادها نیاز به ترکیب با درمان تخصصی دارند که در سلسله مقالات « لکنت زبان» توضیح داده می شود.
ادامه دارد...
