بي‌اختياري ادراري چيست ؟
بي‌اختياري در نگه‌داري ادرار عبارت است از: دفع‌كردن مكرر و غيرارادي يا ارادي ادرار در خلال روز يا شب، در رخت‌خواب يا لباس، بعد از سني كه انتظار مي‌رود كودك بتواند دفع ادرارش را كنترل كند.
برخي از كودكان مبتلا به بي‌اختياري ادراري، در روز و موقع بيداري و اكثر اين كودكان( حدود 75% ) در شب و هنگام خواب به اين عارضه دچار مي‌شوند.
علل بي‌اختياري ادراري چيست؟
سه علت عمده بي‌اختياري ادراري شامل موارد زير است:
عوامل رواني
عوامل جسماني
عوامل محيطي
عوامل رواني: ممكن است بر اثر اختلال‌هاي عاطفي، اضطراب و آشفتگي‌هاي رواني باشد.
عوامل جسماني:
· ضايعات مغزي
· عدم رشد دستگاه عصبي
· صرع
· عدم رشد دستگاه دفع ادرار و كليه‌ها
· مسموميت‌ها، عفونت‌ها، ضربه‌هاي وارده بر ستون فقرات، بيماري قند و حتي ابتلا به فشارخون نيز ممكن است موجب شب ادراري شود.
عوامل محيطي:
· دوربودن توالت از محل زندگي و خواب كودك
· سردبودن توالت به ويژه در زمستان
· تاريك‌بودن توالت به ويژه هنگام شب
· نبودن توالت مناسب و ترس از سقوط‌كردن به هنگام دفع ادرار
روشهاي درماني شب ادراري در كودكان چيست؟
دارو درماني:
توسط پزشك معالج انجام مي‌شود.
روان درماني:
بعد از اطمينان‌يافتن از اين‌كه شب ادراري علت جسمي ندارد، روان درماني انجام مي‌شود .روان‌شناسان استفاده از چراغ و ساعت زنگ دار، استفاده از رژيم هاي غذايي مخصوص، محدودكردن مايعات به ويژه آب قبل از خواب و نظاير آنها را توصيه مي‌كنند.
به هر صورت با اطميينان مي‌توان گفت كه اين روش‌ها، موقعي مي‌توانند نتيجه‌بخش باشند كه به بررسي، شناخت، تشخيص و رفع عوامل رواني و اضطراب در اين گونه كودكان نيز بپردازند.
خانواده درماني:
برخورد نادرست و نامطلوب خانواده ممكن است موجب افزايش دفعات شب ادراري شود.
و اما كارهايي كه خانواده براي كمك به اين كودكان مي‌توانند انجام دهند شامل موارد زير است:
· بايد به نياز هاي كودك توجه شود.
· از روشهاي تقويت مثبت استفاده شود( تشويق به جاي تنبيه )
· گفتن كلمات محبت‌آميز به كودك قبل از خواب در كنار بستر او
· تنظيم برنامه ساعت شام و خواب
· توقف تنبيه جسماني
· محرمانه نگاه‌داشتن مسأله شب ادراري
· عدم مقايسه كودك با كودكان ديگر
· تعديل انتظارات با توان كودك
· از بين بردن فضاي تمسخر و تبعيض
· دادن عزت نفس
· قراردادن چراغ كم نوري در توالت
· عدم مداخله ديگران در امر تربيت كودكان
اين بيماري ممکن است با چه بيمارهايي اشتباه گرفته شود؟
اين بيماري با بيماري‌هاي زير مي‌تواند اشتباه شود:الف- انسداد قسمت تحتاني دستگاه ادراريب- عفونت (عفونت مزمن دستگاه ادراري که انسداد در آن نقش ندارد و معمولاً موجب تکرر ادرار در طول روز، شب و درد موقع دفع ادرار مي‌شود)ج- بيماري‌هايي با ريشه عصبي؛ بچه‌اي که از ناهنجاري‌هاي طناب خاجي يا ريشه‌هاي نخاعي رنج مي‌برد، ممکن است در طول روز يا شب کنترل ناقصي روي ادرار خود داشته باشند.
عوارض آن چيست؟
عوارض شب‌ادراري مي‌تواند به دو شکل عوارض زوددرس و ديررس مشاهده شود.در مورد عوارض زودرس يا شب‌ادراري فونکسيونل، مسائل به صورت رواني تظاهر مي‌يابند، نه عضوي و بيش‌تر در سنين ورود به مدرسه تشديد مي‌شود.عوارض ديررس گاها اتفاق مي‌افتد و معمولاً در سنين بالاتر ديده مي‌شود. مثلاً فرد بالغ تحت فشارهاي رواني، دچار تکرر ادرار شبانه مي‌شود، بدون آنکه در روز مشکلي داشته باشد.همچنين تکرار ادرار شبانه مي‌تواند تظاهري از شب‌ادراري در دوران بلوغ نيز باشد.چنان که شب‌ادراري تا بعد از سن 3 سالگي وجود داشته باشد، بايستي به فکر درمان بيماري افتاد.
اقدامات درماني آن چيست؟
اقدامات درماني براي بيماران مبتلا به شب‌ادراري مي‌تواند به دو شکل دارودرماني و روان درماني انجام گيرد:در دارو درماني، داروي انتخابي براي اين بيماري قرص ايمي پرامين مي‌باشد که بر روي حدود 70- 50 درصد بيماران موثر است و به‌عنوان داروي انتخابي تجويز مي‌شود. اين دارو را با دوز 25ميلي‌گرم موقع خواب شروع مي‌کنند و در صورت لزوم تا 50 ميلي‌گرم قابل افزايش مي‌باشد. البته در دارودرماني، داروهاي موثر ديگري هم وجود دارد.
روان درماني يا سايکوتراپي که گاها از طرف پزشک متخصص توصيه مي‌شود، براي بعضي کودکان مبتلاً به شب‌ادراري و والدين آنها مي‌تواند اثرات مطلوبي داشته باشد.
چه توصيه‌هايي به والدين کودکان مبتلا به شب‌ادراري داريد؟
والدين بايد تنش و اضطراب کودکان خود را تا حد امکان کاهش دهند. از سخت‌گيري‌هاي بي‌مورد پرهيز کنند و در صورت نياز کودک خود را جهت مشاوره ي روانپزشکي، نزد روانپزشک ببرند.از ساير اقدامات موثر اين است که بعد از صرف شام، مصرف مايعات را در کودک کاهش دهند تا در موقع خواب مثانه کودک کاملاً خالي باشد.در صورت امکان قبل از زمان معمول خيس کردن، کودک را بيدار کنند تا در توالت ادرار کند. بدين وسيله کودک عادت مي کند تا در ساعت‌هاي به‌خصوصي، حتي در شرايط عدم پر بودن کامل مثانه، جهت تخليه ادرار به دستشويي مراجعه کند.
توصيه شما به اين مادر عزيز چيست؟
توصيه مي‌شود که محيطي امن و راحت در منزل براي کودک ايجاد کنند و به هيچ‌وجه کودک را تنبيه نکنند تا کودک احساس گناه و عدم امنيت نکند.همچنين در صورت لزوم جهت مشاوره روانپزشکي به روان پزشک مراجعه کنند و در نهايت سونوگرافي از سيستم ادراري، همراه با کشت و آناليز ادرار در آزمايشگاه براي کودک ضروي است.
